Recensie, geschreven door Karel Wasch, over de dichtbundel

Om en nabij

van

Hans Tentije

Vorig jaar verscheen Hoe het komt, een bundeling van zijn gedichten van 1994 tot 2010. Tentije won prijzen voor zijn poëzie en is een van de grote dichters van ons land op dit moment.

Deze bundel bevat een kleine 30 verzen verdeeld over 5 thema's: Om de herinneringen, Mettertijd, Bij benadering, Voor wat het is en Tot zover.
In Om de herinneringen zet Tentije direct de toon. Het zijn 4 gedichten, die een cyclus vormen rond de getormenteerde dichter, schrijver Cesare Pavese (1908-1950), die op jonge leeftijd zelfmoord pleegde. De dichter gaat op zoek in Turijn naar Pavese:

Bijna alles maakt het anders-

de entree zal destijds nog niet van glas geweest zijn
noch spiegelde onder de arcade van de piazza Carlo Felice
het rode neon van de naam Hotel Roma
zich al in de ruiten en het nauwelijks uitgesleten
hardstenen plaveisel (...)

Pavese leert er een vrouw kennen, die zijn somberheid weg zou kunnen nemen:

(...) en zo;lang zij er was en zijn illusies terdege nieuw leven inblies
werd hij wonderwel even van zijn ademnood
verlost, vooral als haar omhelzingen zijn borstkas
leken te verruimen, een zekere
gemoedsrust brachten, kortstondig
zijn eenzaamheid ophieven

De dichter Tentije ontdekt tot zijn schrik dat het werk van Pavese, zijn idool, overal in Turijn ontbreekt:

(...) in boekenstalletjes rond het plein
ligt niet één exemplaar van deze bundel, de rest van zijn oeuvre
ontbreekt er eveneens-

Wanneer de vrouw, de grote geliefde van Pavese, toch vertrekt uit zijn leven, is het lot van de depressieve Pavese bezegeld en Tentije maakt dat inzichtelijk in de laatste regels van deze cyclus:

(...) juist zij had hem de enige geleken en toch was haar vertrek
eerder een voorwendsel dan de bezegeling
van het lot, de dood die alle breuken verenigde

tot op het ondeelbare, godvergetene

Tentije zet Pavese neer, weet zijn onleefbare dilemma aan ons voor te schotelen en laat doorschemeren dat zijn omgeving hem eigenlijk niet kon redden. Dat alles tegen de achtergrond van de stad Turijn waar hijzelf, Tentije, nu ook ontheemd rondloopt. En zich afvraagt of het onafwendbare- de zelfmoord van Pavese- werkelijk zo onafwendbaar was.

Mettertijd

Wie zal zeggen waarvandaan en uit welk verleden
de geuren en geluiden een enkele keer
's nachts komen overgewaaid, alsof ze ook buiten je om
moesten worden bewaard

wanneer er achter de dingen die je vooral
bij zullen blijven, bijgebleven zijn
niet louter willekeur schuilt, god, wat dan wel? (...)

Deze twee strofe van het titelgedicht vatten samen wat we ons allemaal wel eens afvragen. Is een aantal indrukken ingegeven door zoiets vaags als het toeval of zit er dan toch een strekking, een bedoeling van hogere orde achter. Tentije laat de vraag open en sluit af met:

(...) zichzelf, het zinnelijke, weten te ontraadselen, misschien is dat het
wat herinneringen willen

Door het woord misschien in te voegen werpt hij weer een nieuwe vraag op in plaats van haar te beantwoorden en zo moet het ook in een gedicht. Verder in deze cyclus ook getiteld Mettertijd, de mooie gedichten: Op de afgesproken plaats, De ontvangst, Ogenblikken later, Op Wieken, Achteraf en Ongeacht het uur.

De mooie cyclus Bij benadering is eigenlijk één groot vers in vijf episodes (Genummerd 1 t/m 5) Hierin benadert Tentije de beelden die zich voordoen aan hem op diverse plaatsen. Bijvoorbeeld:

Of het nu was dat je de sinaasappels vergeefs
volmaakt piramidevormig probeerde te stapelen
op een helblauwe ovale schaal, of dat ik zag hoe
je je uitrekte, toen, tegen het decor van het bloeiende hortensia's
tussen de rotsen bij Roscoff terwijl een stinkende laag
algen het strand erachter bedekte.

soms moest ik wegkijken om ze beter te kunnen zien, deze
haast te intieme ogenblikken, meteen al
door die erna kwamen verdrongen

Hier zijn het de beelden, die de dichter ontroeren, hij neemt ze waar en zet er geen vraagtekens meer bij, maar ondergaat ze als in een prachtige film, waarvan hijzelf de verbaasde hoofdrolspeler is.

In Voor wat het is zijn het meer nog de zaken, dingen, verschijnselen die tot verbazing leiden zoals portretten, meubels, de gecapitonneerde binnenkant van de deur, maar ook de schaduwen in de straat, schelpenbanken, een paard, David van Goliath en een mooi In Memoriam voor Gerrit Kouwenaar.
De laatste 7 gedichten Tot zover, verschenen eerder in een bibliofiele uitgave bij de Atalanta Pers en zijn opgedragen aan Henk Bernlef.

In deze sublieme bundel toont Tentije zich opnieuw een meester in woord en techniek. Geen simpele verzen, maar absoluut ook niet hermetisch. Vooral de cyclus over Pavese aan het begin van deze bundel vond ik magistraal. Een groot dichter deze Tentije!


ISBN 9789463360029 | Paperback | 55 pagina's | Uitgeverij De Hamonie | november 2016

© Karel Wasch, 17 november 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER