toeschouwer of deelnemer
filosoof of zonderling
gedichten
de wanhoop van een levensgenieter
Manja Croiset
Voor het eerst dat ik mij waag aan een recensie van een poëziebundel.
Ik heb deze bundel gelezen als lezer, dat wil zeggen dat ik geen poëziekenner ben in de zin van kennis hebben van ritme, rijm, jambe, trochee enz. Wel heb ik inmiddels zo'n tweehonderd bundels gelezen en durf daardoor ook te zeggen dat ik geleerd heb poëzie te interpreteren en op haar waarde in te schatten.
Maar deze, en verdere recensies, zullen puur als indrukken van een lezer geschreven zijn.
Toeschouwer of deelnemer is een bloemlezing uit het werk van Manja Croiset.
Van haar heb ik ook het aangrijpende boek spelonken uit mijn ziel gelezen en dissonante symfonie.
De titel van de bundel zegt het al, wat is Manja Croiset? Een toeschouwer of deelnemer?
Op de eerste pagina staat de tekst:
een bundel
vol vergeet-me-nietjes
Toch betekent dit niet dat Manja wil dat zij niet vergeten wordt maar wel dat momenten, herinneringen en gebeurtenissen niet verdwijnen.
De bundel begint met het gedicht Tijdsbeeld, een herinnering aan het bruisende Leidseplein van de jaren vijftig.
zittend in de vensterbank
uitkijkend over het Leidseplein
was de wereld groot genoeg
zegt toeschouwer Manja. Maar vóór de jaren vijftig was de wereld groot genoeg in huis, daar was veel wat fascineerde en waar je mee kon spelen...
het kindje wil een lichtvlekje
pakken
als ze zich voorover buigt
breekt ze de straal en weg
is het
Maar ook op latere leeftijd observeert Manja, de kleinste dingen raken haar en zetten haar aan het denken.
Zoals een dans, een landweggetje, genieten van de zon... en het contrast van het decadente gedrag van de nagenoeg naakte 'rijken' in een luxe badplaats, die hun eten voorgeschoteld krijgen door te keurig en overvloedig geklede bedienden.
Een van mijn favoriete gedichten is het gedicht over de jonge laborante, een moslimvrouw.
[...]
ik betrap me op de gedachte
zou zij besneden zijn
ik voel me een voyeur
juist haar bedekte hoofd
zet haar te kijk
anders was ze onopgemerkt
aan me voorbijgegaan
[...]
Maar ook de observaties over haar ouderlijk huis en de impact van de oorlog worden verwoord.
Als dochter van joodse ouders waarvan de familie in WOII vermoord is, leeft de oorlog ook nog in Manja voort. Huiveringwekkend, indrukwekkend, afschuwelijk en prachtig is het gedicht over de Holocaust....
De wielen sissen Untermenschen Untermenschen Untermenschen [...]
straks gaat 'het vee' durchs Kamin [...]
de doosangst ingegeven door de overlevende moeder
Deze familie-achtergrond, die angst ingegeven door de overlevende moeder, maakt Manja's leven niet makkelijk maar zorgt ook voor nadenken, zich dingen afvragen, wat is geluk, waarom die angst, waarom slaapt de een en ligt de ander daarnaast, klaarwakker. Waar is rust te vinden, heeft steeds maar praten zin?
zullen we maar niet meer praten
alles alles gewoon maar laten
Wat is Manja? Een wanhopige levensgenieter? Een deelnemer of toeschouwer? Een filosoof of zonderling?
Uit de bundel komt naar voren dat zij, zoals zoveel mensen, zoekend is naar antwoorden. Met vallen en opstaan, struikelend en tastend baant zij zich in een weg door de vele vragen en gevoelens, soms met wanhoop, soms met berusting, soms met somberheid, soms met blijheid. Zo zonderling is dat niet.
De bundel is zeer divers en geeft een uitstekende indruk van haar bijzondere, directe en aparte dichtkunst.
Zeker de moeite waard om aan te schaffen.
ISBN 9789089540805, paperback 61 pagina's, uitgeverij Elikser januari 2009
Dettie, april 2009
Reageren? Klik hier
