Poëzie-Leestafel

...

  • Vergroot lettergrootte
  • Standaard lettergrootte
  • Verklein lettergrootte
Paul Verlaine


Recensie, geschreven door Karel Wasch, over de bundel


Biblio-sonnetten

van

Paul Verlaine



Het driemanschap, dat dit mooi vormgegeven boek het licht heeft laten doen zien is niet over één nacht ijs gegaan. De verschillende gedeeltes van het boek vullen elkaar mooi aan, er zijn veel historische illustraties en de Franse sonnetten zijn nauwkeurig en helder vertaald. Geen sinecure want het zijn niet de meest toegankelijke gedichten van de hand van de getormenteerde dichter. Dat was hij namelijk en zo is hij, terecht, de geschiedenis ingegaan.


Hij woonde in Parijs en bezocht daar de literaire cafés waar hij onder meer Mallarmé en Joris-Karl Huysmans, een zeer eigenaardige excentrieke man ontmoette. Huysmans bekeerde zich tijdelijk tot een soort satanistisch genootschap, hoofdzakelijk bestaande uit ex-katholieken. Het scheen niemand te deren. Men dronk, ging naar prostituees en vocht als het zo uitkwam. Maar er waren ook opgewonden discours onder de excentriekelingen, waardoor men zijn geest kon slijpen.


Al op jonge leeftijd schreef Verlaine verzen o.a. Monsieur Preudhomme, later opgenomen in zijn bundel Poèmes saturniens en hij maakte een essay over Les Fleurs du Mal van Baudelaire. Een verzameling pikante gedichten, die veel stof had doen opwaaien. Nadat de vader van Verlaine was overleden in 1863 leken de laatste remmen van de jongeling te zijn weggevallen. Tot overmaat van ramp leerde hij de poet maudit Arthur Rimbaud kennen. In de jaren 1871-1873 trok het tweetal door België, Frankrijk en zelfs in Londen verbleven ze. Ze gebruikten opium, bedreven de herenliefde, dronken het gevaarlijke goedje absint, waaraan ook de Zweedse schrijver Strindberg bijna ten gronde was gegaan en ze maakten ruzie. Tijdens een uit de hand gelopen woordenwisseling trok Verlaine de oude dienstrevolver van zijn vader en loste twee schoten op Rimbaud, die licht gewond raakte. Verlaine moest deze onbezonnen actie bekopen met twee jaar celstraf.


Hierna leek hij gelouterd en trok hij zich op het platteland terug. Maar zoals Willem Kloos al eens zei: 'Natuur is mooi, maar je moet er wel wat te drinken bij hebben!' Na een tijd werd de lokroep van de grote stad te sterk en bewoonde Verlaine, in povere gezondheid verkerend - achtervolgd door geldzorgen- armetierige appartementjes in Parijs. Zijn gezondheid had duidelijk te lijden gehad onder zijn onbezonnen levensstijl en hij ging gebukt onder een bonte verzameling van kwalen zoals; diabetes, syfilis, bronchitis en een onwillige knie. Langdurige opnames in ziekenhuizen volgden afgewisseld met bedlegerigheid. Aan zijn bed was het een komen en gaan van bekende en inmiddels gevierde literatoren, Oscar wilde, Anatole France, Gide en Huysmans. De laatste smokkelde absint naar het bed van de dichter, die bewaakt werd door Eugénie Krantz, een prostituee, met wie hij een haat/liefde verhouding had. Voor 1886 had Verlaine zijn beste werken afgeleverd Fêtes galantes, Le bonne chanson, Amour e.v.a.


Biblio-sonnets
Pierre Dauze was een belangrijke uitgever en de laatste die iets van Verlaine zou gaan uitgeven. Het idee om gedichten op te dragen aan Het Boek was wel wat prozaïsch maar Dauze en Verlaine kwamen overeen dat er vierentwintig sonnetten geleverd zouden worden door de dichter en dat ze eerst in Revue Biblio-iconograpique, het tijdschrift van de uitgever, zouden worden gepubliceerd. Dat liep anders. Wanneer Verlaine op 8 januari 1896 overlijdt zijn er slechts dertien van de vierentwintig verzen gereed en deze worden pas in 1913 afzonderlijk uitgegeven door H. Floury.
Ed Schilders schetst vaardig de perikelen rond het verschijnen en geeft een kort overzicht van de aanvankelijke briefwisseling tussen Verlaine en Dauze. En er staat in dit fraaie boek een mooie vertaling van de dertien overgebleven sonnetten.


Bibliofilie

Het oude boek dat jij al zó vaak hebt herlezen!
Geknakt, mismaakt, gebroken in gebruikte staat.
Ziedaar, het heeft ineens een sprankelend gelaat,
Het voelt weer zacht en oogt in fijnheid onvolprezen.

Dit dood gewaande boek, dit duister, treurig wezen,
Herrees – voor ingewijden geenszins wonderbaar:
Zij weten, Binder, magiër en kunstenaar,
Hoezeer je jouw sublieme kunde hebt bewezen.

Je neemt het boek, in al zijn prilheid, weer ter hand,
Alsof een eens beminde op je schoot belandt,
Dankzij een goede fee hermaagd teruggekeerd.

Je leest alsof je weer de stem der Muze hoort,
Voorheen welluidend, door de wrede tijd verweerd:
Wij worden door haar klaarheid andermaal bekoord.


Een ode aan het boek zoals alleen Verlaine dat kon. Mooi vertaald door Martin Hulseboom.


De kades


De Seinekades van weleer! Ik was agiel
En ging, modest, niet onder geldgebrek gebukt…
Ik was nog jong en ben strijdvaardig opgerukt,
Een ware iconografobibliofiel.

De connaisseur te spelen vond ik infantiel,
Zelfs toen! Maar ieder ogenblik heeft mij verrukt,
Of ik nu mazzel had of danig werd geplukt!
En zonder dat ik in verbittering verviel!

De Seine ging – en gaat – haar eindeloze gang…
Gelijk een zwart-, smaragd- en goudgevlekte slang…
Als immer ruist de wind… Een lieflijk vergezicht!

Maar jagen? Nee, die dagen zijn voorgoed vervlogen.
Door handelsstropers is een puinhoop aangericht:
Elk boekenkistje staart ons aan met lege ogen.


Wie kent dat gevoel niet, dat de oude boekenstalletjes aan de Seine hun glans verloren hebben en (ze zijn er nog steeds) dat men daar nu prullaria aan de man probeert te brengen. Dat men er geen schatten meer kan opdiepen. Een verlies.

Wat een schitterende uitgave! Prachtige tekeningen, originele afbeeldingen, de houtsnedes van Richard Ranft uit de oorspronkelijke uitgaven en extra illustraties. Daarnaast mooie stukken verhelderende tekst van de drie samenstellers en bijzonder stijlvol uitgegeven door Stichting Cultureel Brabant. Een geschenk, dit fraais!


ISBN 9789082254525 | Hardcover | 109 pagina's | Stichting Cultureel Brabant | december 2016
Originele illustraties van Richard Ranft. Aangevuld met een biografische schets van Verlaine door Peter Ijsenbrant en een bibliografische geschiedenis door Ed Schilders. Vertaling Martin Hulsenboom

© Karel Wasch, 1 maart 2017

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

 


Zoeken

Recensies