Recensie over de dichtbundel
Het geluid van denken
Karel Wasch
Karel Wasch is een veelzijdig mens. Zo werd onlangs zijn boek Zo lang als voor altijd is - over het leven van Dylan Thomas - gepubliceerd en eerder verscheen van zijn hand de biografie over Jack Kerouac. Verder schreef hij de roman De Belegering van de Jonker, de monografieën In vorm over glaskunstenaar Floris Meydam en Glas en Kristal over sier- en nijverheidskunst maar ook drie gedichtenbundels, Begane grond en Onlangs nog, en nu is er deze nieuwste bundel Het geluid van denken.
De bundel is volgens de flaptekst "Een poëtische biografie waarbij de lezer als een blinde een beeld aftast, voelt wat het voorstelt en er zo zijn eigen betekenis aan geeft." Dat geeft een mooie voorstelling van zaken en doet me denken aan de afbeelding van een aantal blinde mensen die een olifant mochten aanraken. De een voelde zijn oren, de ander de slurf, weer een ander de poten of de staart en zo hadden al deze mensen een totaal ander beeld van een olifant.
Deze gedichten hebben hetzelfde effect, de ene keer voelt een gedicht bijna als een verhaal maar lees je hetzelfde gedicht een aantal dagen later dan zie je er heel wat anders in. En zo geef je uiteindelijk je eigen betekenis aan de gedichten.
De gedichten zijn opgedeeld in elf Cycli te beginnen met de cyclus De stad. Waar het eerste gedicht De late stad onmiddellijk de troosteloosheid van een donkere, verlaten stad in de nacht oproept.
De late stad
Verspreid geluid vervalt
in middernachtelijke leegte,
gebouwen buigen zich
over duistere passages.
Aan geblindeerde winkelpuien
hangen zware kettingsloten.
Vrachtwagens op lekke banden
- uitgelubberd - op het teer,
boven rioolroosters, bedolven
onder verlepte groente
en verdwaald rottend fruit [...]
In de cyclus Erik wordt in schrijnende maar prachtige regels het verdriet geuit om de verloren vriend. Zoals in het gedicht Momentopname.
[...] 'Grafiet,' zei je, zit middenin een potlood opgesloten.'
Bedoelde je de tekenen des tijds of begreep ik je toen al
niet meer? Sneuvelend op het slagveld van de stad. Bij
afwezigheid
van een oorlog. Ik kijk en zie jouw open ogen
en gras, veel gras, we liggen naast elkaar te dromen.
Adem hoor ik en je slaapt. Of ben je dan al dood?
Het is slechts een momentopname.
Mooier kan een intense vriendschap waarvan je het eind ziet naderen niet verwoord worden.
De gedichten in de cyclus Kerken en vrees geven vooral weer hoe groot de invloed van de kerk op de jonge Karel was, zoals in Kerks 1
[...] Het Koninkrijk van Vrees en As. Het kind in mij
zat hier in datzelfde lijf - weliswaar nog
onvolgroeid - gekweld door smetten, een hart
verteerd door angst [...]
Wachtend op het onvermijdelijke.
De biecht van een onschuldig kind.
In de cyclus Dansen in een landschap klinkt vooral veel weemoed door naar verloren relaties. Opnieuw ook de invloed van de kerk waarbij de geliefde persoon opgeslokt wordt door een allesoverheersende geloofsgemeenschap, die verwoestend werkt.
[...] Eens zong je ochtendgezangen
- vernam ik - met de broeders, zusters
van de uitzichtloze gemeente aan de plas
bij de zwartste waarheidsgrond. [...]
Deze hele cyclus is overigens erg ontroerend en aangrijpend, zoals het gedicht En als het waar is wat je zegt waar in beklijvende woorden een ziekenhuisopname en het gevoel na de operatie weergegeven wordt ... maar waar eigenlijk alles draait om die ene, die moet komen...
We lezen over het kind dat denkt dat later, als hij volwassen is, innerlijk rust gevonden zal hebben en alles zal begrijpen.
We lezen over de ontluikende liefde, de eerste keer, de wereld prachtig vinden, het geluk voelen bij het samen zwanen voeren met zijn vrouw.
[...] Ik onbezonnen jongeling, een schaduw
op haar achtergrond weet: telkens weer
ontroert ze mij. Ze pakt mijn hand, ik
zie nu kruimels en haar glimlach
van opzij.
We lezen over het afscheid nemen, van zijn eerste vrouw en van mensen van die stervende zijn, de onmacht, de pijn, het zo veel willen zeggen. Over mensen die gemist worden. "Verdriet is net als pijn/ alleen echt wanneer je het ondergaat."
Er zijn gedichten over zijn moeder te lezen waarin Karel Wasch aangeeft dat een moeder en haar betekenis eigenlijk niet te benoemen is, maar dat maakt de gedichten juist zo aansprekend. Je voelt het zoeken naar woorden evenals het verdriet als zij er niet meer is."Ik weet, mijn koningin is nu niet meer."
In Verwilderd I, II en III komt de radeloosheid en misschien wel de angst om het bestaan naar voren. De schrijver bevindt zich in een bos en is zoekende en angstig. Hij voelt zich ontheemd en onthecht, bang dat hij zijn verstand verliest...
[...] Elke open plek die hij betrad,
leek net te zijn verlaten
door een ander, die had gezeten, was
opgestaan en weggelopen.
Een dubbelganger, die
hem in deze bossen ontweek.
Hij vreesde, als die ander
eens niet zou opstaan en wegglippen
dat hij zichzelf zou tegenkomen
in dat obscure bos.
De bundel is verpletterend eerlijk en toont de kwetsbare mens, die we allemaal in feite zijn. Een bundel om te koesteren.
ISBN 9789062655076 | Paperback met flappen | 73 pagina's | Uitgeverij In de Knipscheer |oktober 2018
Dettie, 19 december 2018
Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER
