Een warme oostenwind

Recensie, geschreven door Karel Wasch, over de bundel

Een warme oostenwind

gedichten van

Barney Agerbeek

De gedichten van Barney Agerbeek (1948, Surabaya) is duidelijk kosmopoliet. Hij werd geboren in Indonesië, trouwde met een Poolse vrouw, waardoor hij het land goed kent en hij woont in Nederland. In 2015 debuteerde hij bij Knipscheer met zijn gedichtenbundel rood en wit met blauw, die jubelend werd ontvangen. Daarnaast publiceerde hij biografieën( Meydam, Carillo) en schreef verhalen en de roman Njai Inem, over een sexslavin in het oude Indië. Nu dan zijn tweede officiële gedichtenbundel.

De eeuwige emigrant

weg van huis, langs zandpaden
en over een wereld van water
gevangen in dromen over later

eindelijk aan de overkant
mijn tweede leven begint met
urenlang verhoor door ongelovigen

ten slotte nog een losse vraag
wat doe je nou de hele dag?
ik ben eeuwig aan het dromen

Zoals Slauerhoff dichtte: 'Slechts in mijn verzen kan ik wonen!' zo zegt Agerbeek, dat hij eeuwig aan het dromen is. Hij komt aan in een vreemd land als kind en de ontvangst is op z'n zachtsts koel. Maar hij weert zich door het mooiste wat een mens heeft: zijn dromen. Of zoals Van Morrison zong: 'Call me up in Dreamland!'

Toeval

alsof je altijd het vervolg kent
als je ergens aan begint
en ook het einde

alsof een blad van een boom waait
en ergens belandt
waar het hoort

toeval houdt zich niet aan wetten
van A naar B
en weer terug

toeval bestaat niet
zeggen de meeste mensen

de een kan de weg dagelijks dromen
een ander hoopt op haakse bochten

klamp ik me vast aan bekende kringen
of zoek ik vraagtekens in de loop der dingen

het antwoord lijkt al gegeven
sta toeval toe als impuls
voor vluchtigheid en ongerijmde gedachten

liefst dwaal ik op de tast
in Duizend-en-een-nacht
en speel tussen glanzende sterren

Eén van de sterkste verzen in de bundel, vind ik dit gedicht. De essentie staat in de regels: klamp ik me vast aan bekende kringen/of zoek ik vraagtekens in de loop der dingen...
Dat is het probleem met toeval in een notendop. Toeval kan men schouderophalend ondergaan, maar ergens zal men geloven dat er helemaal geen toeval bestaat en dan is de grote vraag wat dan de gebeurtenissen aanstuurt. Een raadsel dat we niet makkelijk kunnen oplossen. Agerbeek omcirkelt dat probleem, maar laat de lezer vrij m te kiezen wat hij ermee wil doen. Knap!

De prachtige cyclus Momenten bestrijkt maar liefst veertien bladzijden. De Poolse geschiedenis wordt samengevat in gevoelige beelden, van de opbouw van Polen na de oorlog via Solidarność, de opstand naar de geheime dienst, waar Agerbeek zelf zo'n last van had, toen hij zijn Poolse bruid wilde meenemen, maar bovenal waar het gehele Poolse volk onder gebukt ging.

brieven komen meestal aan
soms geopend en daarna dichtgeplakt
wanneer je belt, kun je even later
een zachte klik verwachten
een luistervink kruipt in oren
om stiekem hersens af te tappen
en slachtoffers te maken

we dragen een pantser
en hebben niets te verbergen
laten het onzegbare onbesproken

Indonesië ademt diep uit in het gedicht Poleng opgedragen aan Jan Radersma:

Kijk, het water ademt de lucht
en rond de spiegeling de aarde
Een rietkraag wordt sawa
In de verte groeit een vulkaan

Ik wil niet vergeten
wat ik dreig te vergeten
en daarom telkens vast wil leggen
om te blijven wie ik ben

Of Agerbeek nu een gedicht voor zijn hond Sammy schrijft of een voor de overleden dichter Rogi Wieg, hij blijft een meester in de heldere transparante versregels. Wat een genot om te lezen en de bundel is subtiel voorzien van fraaie illustraties en mooi vormgegeven door Jan van Waarden. Op bladzijde 15 nog een verhaaltje met een gevoelige impact.
Kopen en lezen dus!

ISBN 9789062659579 | Paperback | 72 pagina's | Uitgeverij In de Knipscheer | juli 2017