* M. Vasalis (ja uitgegeven door Van Oorschot)
Geplaatst: 28 mrt 2007 05:04 pm
Bedankt voor jullie reacties over 'de weg terug'! Weer een heel mooi gedicht eigenlijk, als je het goed weet te bekijken.. Ik vind dat best wel moeilijk, maar misschien baart oefening kunst...
Nog een dan (of worden jullie er al gek van :razz: )?
De onbekende van de Amstel
Uit het licht in de ruime nacht gelopen
mijn tong nog moe van onzin praten
en zij... lang gelegen tussen twee soldaten,
zwarte haren nat en ogen open;
niet jong, gezet, met stenen wangen
tot haar eigen monument versteven,
de voetben bloot, zandkorrels kleven
op haar vaste huid, de rokken hangen
als vlaggen in een zware regen.
Ik volg de blik der dode ogen:
boven als op een heerlijk strand
zie ik in 't blauwe hemelzand
door 't wier der wolken zacht omtogen
het wit gezicht der stille maan,
die gaat -als zij- haar eigen baan.
Het gaat over een vrouw.. maar wie? En waarom gaat het over haar? Wat doet ze?[/b]
Wink
Bedankt voor jullie reacties over 'de weg terug'! Weer een heel mooi gedicht eigenlijk, als je het goed weet te bekijken.. Ik vind dat best wel moeilijk, maar misschien baart oefening kunst...
Nog een dan (of worden jullie er al gek van :razz: )?
De onbekende van de Amstel
Uit het licht in de ruime nacht gelopen
mijn tong nog moe van onzin praten
en zij... lang gelegen tussen twee soldaten,
zwarte haren nat en ogen open;
niet jong, gezet, met stenen wangen
tot haar eigen monument versteven,
de voetben bloot, zandkorrels kleven
op haar vaste huid, de rokken hangen
als vlaggen in een zware regen.
Ik volg de blik der dode ogen:
boven als op een heerlijk strand
zie ik in 't blauwe hemelzand
door 't wier der wolken zacht omtogen
het wit gezicht der stille maan,
die gaat -als zij- haar eigen baan.
Het gaat over een vrouw.. maar wie? En waarom gaat het over haar? Wat doet ze?[/b]
Wink
Geplaatst: 28 mrt 2007 09:15 pm
Ik heb morgen mijn tentamen!
Als ik dit laatste gedicht nog snap, snap ik ze volgens mij allemaal! Ik heb het vroeg in de ochtend, en ik hoop dat iemand mij ermee geholpen heeft als ik morgenochtend nog even kijk!
In ieder geval bedankt voor de uitleg bij de andere gedichten!
Groetjes Wink
Ik heb morgen mijn tentamen!
Als ik dit laatste gedicht nog snap, snap ik ze volgens mij allemaal! Ik heb het vroeg in de ochtend, en ik hoop dat iemand mij ermee geholpen heeft als ik morgenochtend nog even kijk!
In ieder geval bedankt voor de uitleg bij de andere gedichten!
Groetjes Wink
Geplaatst: 29 mrt 2007 04:33 am
Misschien gaat het hier helemaal niet over een "echte" vrouw maar staat de beschrijving hier symbool voor een nakende dood of coma in de vorm van een aangespoolde vrouw.
licht: leven, nacht: dood, coma
tong moe van onzin praten: wat je tijdens het actieve leven allemaal uitspookt, verliest aan betekenis op een cruciaal of dramatisch moment van confrontatie met dood, ziekte,..
zwarte haren, ogen open, niet jong: dus geleefd, gezet, met stenen wangen: levenloos lichaam?
vlaggen als in de regen: slap, triest, halfstok...
Een mogelijk spoor? Veel geluk met het tenatamen.
Jan S
Misschien gaat het hier helemaal niet over een "echte" vrouw maar staat de beschrijving hier symbool voor een nakende dood of coma in de vorm van een aangespoolde vrouw.
licht: leven, nacht: dood, coma
tong moe van onzin praten: wat je tijdens het actieve leven allemaal uitspookt, verliest aan betekenis op een cruciaal of dramatisch moment van confrontatie met dood, ziekte,..
zwarte haren, ogen open, niet jong: dus geleefd, gezet, met stenen wangen: levenloos lichaam?
vlaggen als in de regen: slap, triest, halfstok...
Een mogelijk spoor? Veel geluk met het tenatamen.
Jan S
Geplaatst: 29 mrt 2007 07:52 am
De onbekende van de Amstel
Uit het licht in de ruime nacht gelopen
mijn tong nog moe van onzin praten
en zij... lang gelegen tussen twee soldaten,
zwarte haren nat en ogen open;
niet jong, gezet, met stenen wangen
tot haar eigen monument versteven,
de voetben bloot, zandkorrels kleven
op haar vaste huid, de rokken hangen
als vlaggen in een zware regen.
Ik volg de blik der dode ogen:
boven als op een heerlijk strand
zie ik in 't blauwe hemelzand
door 't wier der wolken zacht omtogen
het wit gezicht der stille maan,
die gaat -als zij- haar eigen baan.
Volgens mij gaat het om een vrouw die verdronken is in De Amstel= rivier bij Amsterdam
De dichter komt waarschijnlijk van een feestje
Uit het licht in de ruime nacht gelopen
mijn tong nog moe van onzin praten
en ziet de vrouw die als ik het goed begrijp drijft in De Amstel (of ze is er net uitgehaald)
zwarte haren nat en ogen open;
niet jong, gezet, met stenen wangen
tot haar eigen monument versteven,
de voeten bloot, zandkorrels kleven
op haar vaste huid, de rokken hangen
als vlaggen in een zware regen
Dettie
Heel veel succes vandaag Wink! Ik zal duimen voor je dat het goed gaat.
De onbekende van de Amstel
Uit het licht in de ruime nacht gelopen
mijn tong nog moe van onzin praten
en zij... lang gelegen tussen twee soldaten,
zwarte haren nat en ogen open;
niet jong, gezet, met stenen wangen
tot haar eigen monument versteven,
de voetben bloot, zandkorrels kleven
op haar vaste huid, de rokken hangen
als vlaggen in een zware regen.
Ik volg de blik der dode ogen:
boven als op een heerlijk strand
zie ik in 't blauwe hemelzand
door 't wier der wolken zacht omtogen
het wit gezicht der stille maan,
die gaat -als zij- haar eigen baan.
Volgens mij gaat het om een vrouw die verdronken is in De Amstel= rivier bij Amsterdam
De dichter komt waarschijnlijk van een feestje
Uit het licht in de ruime nacht gelopen
mijn tong nog moe van onzin praten
en ziet de vrouw die als ik het goed begrijp drijft in De Amstel (of ze is er net uitgehaald)
zwarte haren nat en ogen open;
niet jong, gezet, met stenen wangen
tot haar eigen monument versteven,
de voeten bloot, zandkorrels kleven
op haar vaste huid, de rokken hangen
als vlaggen in een zware regen
Dettie
Heel veel succes vandaag Wink! Ik zal duimen voor je dat het goed gaat.
Geplaatst: 29 mrt 2007 12:31 pm
Hallo!
Ik weet niet zeker of het nou goed of slecht ging..
Het ging niet alleen over de dichtbundel en ik kreeg 1 gedicht: Vahine no te tiare.
Ik wist wel waar het over ging omdat ik dat schilderij heb gezien, maar veel achtergronden over Gaugin wist ik dan weer niet...
Nouja het is het cijfer afwachten..
Wink
Hallo!
Ik weet niet zeker of het nou goed of slecht ging..
Het ging niet alleen over de dichtbundel en ik kreeg 1 gedicht: Vahine no te tiare.
Ik wist wel waar het over ging omdat ik dat schilderij heb gezien, maar veel achtergronden over Gaugin wist ik dan weer niet...
Nouja het is het cijfer afwachten..
Wink
Geplaatst: 29 mrt 2007 12:35 pm
He gatver, dat is altijd zo erg, heb je allerlei gedichten voorbereid en dan krijg je één gedicht en gaan ze over de schilder vragen! Dat verwacht je natuurlijk niet.
Denk je wel dat je een voldoende hebt? Wanneer hoor je het?
Ik ga gewoon verder duimen voor je.
Groetjes
Dettie
He gatver, dat is altijd zo erg, heb je allerlei gedichten voorbereid en dan krijg je één gedicht en gaan ze over de schilder vragen! Dat verwacht je natuurlijk niet.
Denk je wel dat je een voldoende hebt? Wanneer hoor je het?
Ik ga gewoon verder duimen voor je.
Groetjes
Dettie
Geplaatst: 14 jun 2007 07:50 pm
Onweer in het moeras
Naast het vlakke gladde meer
blauw en roze als een maansteen
staat het rechte bos van riet,
elke halm een groene speer,
elke speer staat slank alleen
met een dun vernis van licht.
Licht en schaduw bewegen niet.
In de hemel hangen zware
violet gekleurde wolken.
Niets verraadt de gele schare
vogels, die het riet bevolken.
Dan splijt met een verblindend licht
De hemel open en slaat dicht
met een donderende slag….
Als in een donkre smederij
spatten uit het rieten bos
vonkenregens vogels los
een zwem van duizend vurige vlerken
stuift geel omhoog in ’t sombere zwerk eneEen ziedend hoog gezang breekt vrij.
Mijn hart werd plotseling wit en heet,
’t was of ik zelf werd omgesmeed.
Ik heb het angstig ondergaan
ik kwam er sterk en nieuw vandaan.
Maria Vasalis, uit Parken en woestijnen, uitgeverij van Oorschot
Weer-gedicht, ook nog even hier geplaatst
Wil
Onweer in het moeras
Naast het vlakke gladde meer
blauw en roze als een maansteen
staat het rechte bos van riet,
elke halm een groene speer,
elke speer staat slank alleen
met een dun vernis van licht.
Licht en schaduw bewegen niet.
In de hemel hangen zware
violet gekleurde wolken.
Niets verraadt de gele schare
vogels, die het riet bevolken.
Dan splijt met een verblindend licht
De hemel open en slaat dicht
met een donderende slag….
Als in een donkre smederij
spatten uit het rieten bos
vonkenregens vogels los
een zwem van duizend vurige vlerken
stuift geel omhoog in ’t sombere zwerk eneEen ziedend hoog gezang breekt vrij.
Mijn hart werd plotseling wit en heet,
’t was of ik zelf werd omgesmeed.
Ik heb het angstig ondergaan
ik kwam er sterk en nieuw vandaan.
Maria Vasalis, uit Parken en woestijnen, uitgeverij van Oorschot
Weer-gedicht, ook nog even hier geplaatst
Wil
Geplaatst: 27 jun 2007 07:16 pm
Drank de onberekenbare
Onder 't net en vlot gesprek
dat mijn hoofd, met bruine hoed
met de gastheer voeren moet,
denkt mijn hele ziel: verrek!
In mijn binnenst stampen beesten,
snuiven paarden, ruisen bossen,
slangen schuiflen door de mossen,
negerstammen vieren feesten.
port of sherry...liever thee?
Ja mevrouw, of eiglijk...nee.
Spiernaakt duik ik in een meer.
Graag, een halfje...o, niet meer!
Hoe kàn ik, bij God, nog praten...
Zouden ze iets aan me merken?
kan ik niet meer tegen sterke
drank? Heb ik al rode oren?
Als we nou die kat eens schoren
-die onvervalste poedelkat-
ijsbloemen op zijn achterplat.
Niemand weet, hoe vreeslijk wild
ik met los haar loop te rennen!
Niemand zou mij hier herkennen
als ik plotseling was gevild.
Want ze kennen slechts mijn huid,
en die nog alleen bij stukken,
o ingetogen bruine bruid
van Tahiti of Molukken...
In de kamer wordt het donker;
buiten dwarrelt stil en schuin
sneeuw op heel licht groene struiken
zó mooi is het in die tuin,
dat 'k moet staren naar 't geflonker
van mijn glaasje, naast de kruiken:
àl te glinsterend stuk glas...
plotsling huil ik...op zijn jas
zaten toen ook lichte vlokken.
Vlokken sneeuw..die werden water...
Hield hij niet meer van me, later,
dat hij zomaar is vertrokken?
M. Vasalis
uit 'Parken en woestijnen'
uitg. Van Oorschot 1940
Over M. Vasalis wou ik nog iets opmerken..
Sommigen noemen haar Maria Vasalis. Dat is fout .
Het is gewoon M. Vasalis zoals bvb ook J. Bernlef.
Het zijn beiden pseudoniemen.
Margaretha Droogleever Fortuyn -Leenmans en Henk Marsman heten ze in het echt..
Leni
Uit het item 'raad de dichter' ook hier geplaatst.
Drank de onberekenbare
Onder 't net en vlot gesprek
dat mijn hoofd, met bruine hoed
met de gastheer voeren moet,
denkt mijn hele ziel: verrek!
In mijn binnenst stampen beesten,
snuiven paarden, ruisen bossen,
slangen schuiflen door de mossen,
negerstammen vieren feesten.
port of sherry...liever thee?
Ja mevrouw, of eiglijk...nee.
Spiernaakt duik ik in een meer.
Graag, een halfje...o, niet meer!
Hoe kàn ik, bij God, nog praten...
Zouden ze iets aan me merken?
kan ik niet meer tegen sterke
drank? Heb ik al rode oren?
Als we nou die kat eens schoren
-die onvervalste poedelkat-
ijsbloemen op zijn achterplat.
Niemand weet, hoe vreeslijk wild
ik met los haar loop te rennen!
Niemand zou mij hier herkennen
als ik plotseling was gevild.
Want ze kennen slechts mijn huid,
en die nog alleen bij stukken,
o ingetogen bruine bruid
van Tahiti of Molukken...
In de kamer wordt het donker;
buiten dwarrelt stil en schuin
sneeuw op heel licht groene struiken
zó mooi is het in die tuin,
dat 'k moet staren naar 't geflonker
van mijn glaasje, naast de kruiken:
àl te glinsterend stuk glas...
plotsling huil ik...op zijn jas
zaten toen ook lichte vlokken.
Vlokken sneeuw..die werden water...
Hield hij niet meer van me, later,
dat hij zomaar is vertrokken?
M. Vasalis
uit 'Parken en woestijnen'
uitg. Van Oorschot 1940
Over M. Vasalis wou ik nog iets opmerken..
Sommigen noemen haar Maria Vasalis. Dat is fout .
Het is gewoon M. Vasalis zoals bvb ook J. Bernlef.
Het zijn beiden pseudoniemen.
Margaretha Droogleever Fortuyn -Leenmans en Henk Marsman heten ze in het echt..
Leni
Uit het item 'raad de dichter' ook hier geplaatst.
Geplaatst: 08 aug 2007 06:25 am
Gert, ik denk dat je typering "expressionistisch" wel klopt, er is sprake van hevige, diep doorleefde emotie. Maar in elk gedicht op haar pagina
komt rijm voor, zelfs in :Cette age est sans pitie>. Er mag dan wel wel geen metrum in zitten, het ritme klopt altijd, daarom zijn deze gedichten zo mooi. Gevoel, inhoud, muzikaliteit, alles zit er in. Daarom zijn ze ook zo goed voor te lezen en is deze dichteres zo beroemd.
Pieter
Gert schreef:Dat plaatsen in een stroming is een wat lastige vraag bij Vasalis.
Als je naar de vorm van haar verzen kijkt, zie ik daarin veel van het expressionisme. Expressionisten hanteerden het zogenaamde vrije, dynamische vers.
Kenmerken van het vrije, dynamische vers zijn: meestal
1. geen rijm
2. geen metrum
3. regels niet even lang
4. strofen niet even lang
kortom: onregelmatigheid troef.
Wel gebruiken de expressionisten hoofdletters en leestekens. Dat zie je bij de Vijftigers verdwijnen.
Dus wat de vorm betreft zou ik Vasalis indelen bij het expressionisme of bij een uitloper ervan.
De expressionisten zetten zich af tegen de schoonheidscultus uit het 19de en het begin van de 20ste eeuw: sonnetten, rijm, metrum enz.
De meest extreme reactie binnen het expressionisme is het dadaïsme van bijvoorbeeld Paul van Ostaijen, dat helemaal bij Af wil beginnen: bij de brabbeltaal van een kleuter.
Wat de inhoud van de verzen betreft vind ik Vasalis niet typisch expressionistisch. Ze heeft een heel eigen thematiek, die niet erg politiek geëngageerd is. Wel grote aandacht voor het onbewuste en het onderbewuste. Dat vind je wel bij veel expressionisten, onder invloed van Freud en Jung.
Ik hoop dat het zo een beetje duidelijk is.
Gert
Gert, ik denk dat je typering "expressionistisch" wel klopt, er is sprake van hevige, diep doorleefde emotie. Maar in elk gedicht op haar pagina
komt rijm voor, zelfs in :Cette age est sans pitie>. Er mag dan wel wel geen metrum in zitten, het ritme klopt altijd, daarom zijn deze gedichten zo mooi. Gevoel, inhoud, muzikaliteit, alles zit er in. Daarom zijn ze ook zo goed voor te lezen en is deze dichteres zo beroemd.
Pieter
Geplaatst: 20 aug 2007 11:54 am
En ik ben 'Een misverstand om in te geloven" aan het lezen, over de poezie van Vasalis, geschreven door Leon Hanssen.
Tot nu toe erg boeiend..leuke manier ook om nog wat meer over de achtergrond van bepaalde gedichten te weten te komen.
Én om me zo ie zo nog wat meer te verdiepen in haar gedichten.
Wil
En ik ben 'Een misverstand om in te geloven" aan het lezen, over de poezie van Vasalis, geschreven door Leon Hanssen.
Tot nu toe erg boeiend..leuke manier ook om nog wat meer over de achtergrond van bepaalde gedichten te weten te komen.
Én om me zo ie zo nog wat meer te verdiepen in haar gedichten.
Wil
Geplaatst: 10 okt 2007 07:04 am
Als je een landschap was waar ik doorheen kon lopen
Als je een landschap was waar ik doorheen kon lopen,
stil staan en kijken met mijn ogen open
en languit op de harde grond gaan liggen,
er mijn gezicht op drukken en niets zeggen.
Maar 't meeste lijk je op de grote lucht erboven,
waar ruimte is voor buien licht en donkre wolken
en op de vrije wind daartussen,
die in mijn haren woelt en mijn gezicht met kussen
bedekt, zonder te vragen, zonder te beloven.
Maria Vasalis
uit: Vergezichten en gezichten,
Van Oorschot 1954
Maar 't meeste lijk je op de grote lucht erboven,
waar ruimte is voor buien licht en donkre wolken
en op de vrije wind daartussen,
Dit gedeelte spreekt mij het meeste aan. De mens in al zijn facetten.
Dettie
Als je een landschap was waar ik doorheen kon lopen
Als je een landschap was waar ik doorheen kon lopen,
stil staan en kijken met mijn ogen open
en languit op de harde grond gaan liggen,
er mijn gezicht op drukken en niets zeggen.
Maar 't meeste lijk je op de grote lucht erboven,
waar ruimte is voor buien licht en donkre wolken
en op de vrije wind daartussen,
die in mijn haren woelt en mijn gezicht met kussen
bedekt, zonder te vragen, zonder te beloven.
Maria Vasalis
uit: Vergezichten en gezichten,
Van Oorschot 1954
Maar 't meeste lijk je op de grote lucht erboven,
waar ruimte is voor buien licht en donkre wolken
en op de vrije wind daartussen,
Dit gedeelte spreekt mij het meeste aan. De mens in al zijn facetten.
Dettie
Geplaatst: 11 nov 2007 07:08 pm
Op zondagmorgen heb je altijd het radioprogramma De Sandwich en 's avond van 18.00 - 20.00 Andermans veren (op radio 2) en vanavond was in dat laatste programma dus dat liedje. Beide programma's hebben altijd een thema, vanochtend was het de herdenking van WO I en vanavond was het 'De psychiatrie'. In beide programma's veel cabaret en luisterliedjes, alles is in het nederlands.
Hier kan je Andermans veren terugluisteren http://www.avro.nl/radio/programmas_a-z ... luisteren/
De idioot in bad is vrij in het begin
Dettie
Op zondagmorgen heb je altijd het radioprogramma De Sandwich en 's avond van 18.00 - 20.00 Andermans veren (op radio 2) en vanavond was in dat laatste programma dus dat liedje. Beide programma's hebben altijd een thema, vanochtend was het de herdenking van WO I en vanavond was het 'De psychiatrie'. In beide programma's veel cabaret en luisterliedjes, alles is in het nederlands.
Hier kan je Andermans veren terugluisteren http://www.avro.nl/radio/programmas_a-z ... luisteren/
De idioot in bad is vrij in het begin
Dettie
Geplaatst: 30 mei 2008 10:45 am
Gedichten kun je t beste maar voelen,
en niet proberen te begrijpen als je t mij vraagt..
Ik heb Vasalis' gedicht over de toornige vreugde leren kennen omdat t bij mn vriendin op de wc hing, elke keer als ik moest plassen las ik het hersftgedeelte, waardoor ik t ben gaan waarderen en uit mn hoofd kan opzeggen.
(ik vind dat iedere nederlander minstens 1 gedicht uit zn hoofd moet kunnen opzeggen, gewoon, zomaar..)
Heb me nooit afgevraagd wat Vasalis nou precies bedoelde,
ik denk dat als ik wijzer en ouder ben het antwoord op de vragen als een windvlaag op me afkomt..
Fijn weekend poezieliefhebbers!
edgarliefde
Gedichten kun je t beste maar voelen,
en niet proberen te begrijpen als je t mij vraagt..
Ik heb Vasalis' gedicht over de toornige vreugde leren kennen omdat t bij mn vriendin op de wc hing, elke keer als ik moest plassen las ik het hersftgedeelte, waardoor ik t ben gaan waarderen en uit mn hoofd kan opzeggen.
(ik vind dat iedere nederlander minstens 1 gedicht uit zn hoofd moet kunnen opzeggen, gewoon, zomaar..)
Heb me nooit afgevraagd wat Vasalis nou precies bedoelde,
ik denk dat als ik wijzer en ouder ben het antwoord op de vragen als een windvlaag op me afkomt..
Fijn weekend poezieliefhebbers!
edgarliefde
Geplaatst: 30 mei 2008 06:58 pm
Welkom bij Leestafel edgarliefde.
Hier zijn al heel wat discussies over gevoerd.
De mensen die al lang met poëzie bezig zijn hebben vaak dezelfde mening als jij.
De mensen die poëzie net ontdekken vinden het prettig om te 'praten' over wat de betekenis eventueel kan zijn. Eigenlijk een beetje wegwijs zoeken in de poëzie. Over de betekenis praten is dan eerder ontdekken wat er allemaal in een gedicht kan zitten.
Naderhand zal vast het gevoel de overhand krijgen.
Groetjes
Dettie
die zelf ook een beginner in de poëzie is.
Gedichten kun je t beste maar voelen,
en niet proberen te begrijpen als je t mij vraagt..
Welkom bij Leestafel edgarliefde.
Hier zijn al heel wat discussies over gevoerd.
De mensen die al lang met poëzie bezig zijn hebben vaak dezelfde mening als jij.
De mensen die poëzie net ontdekken vinden het prettig om te 'praten' over wat de betekenis eventueel kan zijn. Eigenlijk een beetje wegwijs zoeken in de poëzie. Over de betekenis praten is dan eerder ontdekken wat er allemaal in een gedicht kan zitten.
Naderhand zal vast het gevoel de overhand krijgen.
Groetjes
Dettie
die zelf ook een beginner in de poëzie is.
Geplaatst: 30 mei 2008 07:14 pm
Dettie is een beetje te bescheiden Edgar. We hebben al heel wat discussies over de betekenis van gedichten gevoerd en ze heeft het vrij dikwijls bij het goede eind. Wij beschouwen het vinden van de bedoeling van de dichter(es) een mooie sport; soms zit je er finaal naast, maar door de anderen word je dan weer op het goede spoor gezet. Maar om lekker mee te doen moet je liefde voor poëzie hebben zoals iemand liefde heeft voor muziek of sport. Dan is het een boeiende hobby.
Pieter
_________________
"Hoed u voor de literatuur. Gebruik de woorden die het eerst bij je opkomen" J.P. Sartre
Dettie is een beetje te bescheiden Edgar. We hebben al heel wat discussies over de betekenis van gedichten gevoerd en ze heeft het vrij dikwijls bij het goede eind. Wij beschouwen het vinden van de bedoeling van de dichter(es) een mooie sport; soms zit je er finaal naast, maar door de anderen word je dan weer op het goede spoor gezet. Maar om lekker mee te doen moet je liefde voor poëzie hebben zoals iemand liefde heeft voor muziek of sport. Dan is het een boeiende hobby.
Pieter
_________________
"Hoed u voor de literatuur. Gebruik de woorden die het eerst bij je opkomen" J.P. Sartre
Wie is er online
Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 5 gasten